Przemoc w rodzinie to zjawisko, o którym dużo mówi się w mediach. Niektóre jej przykłady są niezwykle bulwersujące i brutalne, szczególnie gdy sprawcy znęcają się nad małymi dziećmi. Z tego względu warto wiedzieć, jak bronić się przed przemocą i jakie kroki prawne może podjąć osoba będąca jej ofiarą.
Czym jest przemoc w rodzinie?
Odpowiedź na powyższe pytanie nie jest tak oczywista, jak może to się wydawać na pierwszy rzut oka. Otóż w art. 2 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie możemy znaleźć definicję legalną tego zjawiska.
Zgodnie z przywołanym przed chwilą przepisem ilekroć w ustawie jest mowa o przemocy domowej należy przez to rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia, naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę, ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej, istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Jak zatem widać, definicja ustawowa jest niezwykle szeroka. Oznacza to, że przemoc domowa może nosić znamiona kilku przestępstw. W praktyce jednak najczęściej kwalifikuje się ją jako znęcanie (art. 207 Kodeksu karnego – KK).
Przemoc w rodzinie a przestępstwo znęcania
Zgodnie z art. 207 § 1 KK kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli natomiast sprawca znęca się w ten sam sposób nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, podlega on surowszej odpowiedzialności. Otóż przypadek ten zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 (art. 207 § 1a KK).
Gdyby jednak czyny, o których mowa powyżej były popełnione ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10 (art. 207 § 2 KK).
Z kolei jeśli następstwem znęcania jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15 (art. 207 § 3 KK).
Źródła przemocy w rodzinie
Przemoc w rodzinie może mieć bardzo różne źródła. Niekiedy wynika ona z doświadczeń życiowych sprawcy. Nie każdy bowiem wychowywał się w domu, w którym miał zapewnione odpowiednie warunki i kochającą się rodzinę. To może silnie rzutować na psychikę w przyszłości i być powodem znęcania.
Nie bez znaczenia są także różnego rodzaju środki odurzające. Ludzie pod wpływem alkoholu lub narkotyków zachowują się często inaczej niż zwykle. Tego typu substancje nierzadko wywołują agresję, a stąd już niedaleko do stosowania przemocy.
Kolejną kwestią, która także może leżeć u podstaw znęcania, jest sytuacja materialna danej rodziny. Jeżeli bowiem brakuje pieniędzy na zaspokojenie podstawowych potrzeb, może to wywoływać frustrację i złość. Zdarza się również, że w domach, w których niczego na pierwszy rzut oka nie brakuje, też występuje przemoc. Niekiedy bowiem osoba, która ma silną pozycję ekonomiczną, wykorzystuje ten fakt i znęca się nad słabszymi domownikami.
Gdzie szukać pomocy?
Będąc ofiarą przemocy, należy w pierwszej kolejności zdać sobie sprawę ze swojej sytuacji. Dopiero wówczas można będzie podjąć odpowiednie działania.
Pierwszą instytucją, którą można zawiadomić, jest Policja. Czasami już interwencja jej funkcjonariuszy potrafi sprawić, że sprawca przemocy zmieni swoje zachowanie.
Warto również zgłosić się z prośbą o wsparcie do ośrodka pomocy społecznej. Przydatne może być także Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie tzw. Niebieska linia. Co ważne, jeśli ofiarą przemocy jest dziecka, wówczas można bezpośrednio zawiadomić sąd rodzinny.
Niebieska Karta
Procedura Niebieskiej Karty to specjalne postępowanie, w którym biorą skoordynowany udział takie instytucje jak pomoc społeczna, szkoła, czy też Policja. Jej zainicjowanie poprzedza rozmowa z osobą, która jest ofiarą bądź świadkiem przemocy.
Zgłoszona sprawa trafia następnie do zespołu interdyscyplinarnego. Ten z kolei powołuje grupę, w skład której wchodzi funkcjonariusz Policji, psycholog, pracownik społeczny, a w razie potrzeby także inni specjaliści. Ich zadaniem jest sprawowanie nadzoru nad daną rodziną oraz podejmowanie działań o charakterze interwencyjnym.
Grupa, o której mowa powyżej, działa na podstawie przygotowanego wcześniej planu. Jej działania są raportowane, dzięki czemu można dokonać oceny jego skuteczności.
Twój Parasol
Na koniec warto zwrócić uwagę na aplikację Twój Parasol. Została ona stworzona specjalnie z myślą o osobach, które są ofiarami przemocy w rodzinie. Możesz ją pobrać bezpłatnie na swój telefon komórkowy. Więcej informacji na temat tej aplikacji znajdziesz pod adresem twojparasol.com.
Przemoc w rodzinie jest zjawiskiem, z którym należy zdecydowanie walczyć. Każdy człowiek ma bowiem pełne prawo do życia w świecie bez przemocy. Niestety nie wszystkim jest dane cieszyć się kochającą się rodziną. W takiej sytuacji niekiedy potrzebne jest wsparcie ze strony państwa.