Wykorzystanie wizerunku bez zgody stało się poważnym problemem w dobie powszechnego dostępu do Internetu. Warto wiedzieć, że będąc ofiarą tego typu procederu, masz pewne prawa, z których możesz skorzystać. Co zatem możesz zrobić w takiej sytuacji?
Wizerunek i zgoda – kwestie podstawowe
Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego poprzez wizerunek należy rozumieć czyjąś podobiznę na rysunku, obrazie, zdjęciu itp., a także sposób, w jaki dana osoba lub rzecz jest postrzegana i przedstawiana. W praktyce najczęściej chodzi więc o fotografię. Warto dodać, że wizerunek stanowi dobro osobiste w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego.
Z kolei, jeśli chodzi o zgodę, to nie musi być ona wyrażona zawsze na piśmie. Tego typu forma została bowiem zastrzeżona wyłącznie do celów dowodowych (ad probationem). Niemniej jednak warto zadbać o to, aby mieć dokument potwierdzający fakt jej wyrażenia.
Czy zgoda na wykorzystanie wizerunku jest wymagana w każdym przypadku?
Nie, w każdej sytuacji osoba, która znajduje się na zdjęciu, musi wyrazić swoją zgodę na publikację wizerunku. Dzieje się tak wówczas, gdy dana fotografia przedstawia np. krajobraz albo została zrobiona podczas imprezy masowej. Zatem wybierając się m.in. na koncert, powinieneś mieć na uwadze, że zdjęcia z tego wydarzenia mogą znaleźć się w Internecie.
Kolejną kwestią jest fotografowanie osób publicznie znanych. Otóż nie wymaga zgody wykonywanie ich zdjęć podczas pełnienia funkcji publicznych, a więc np. podczas uroczystości państwowych. Nie można jednak publikować zdjęć osób publicznie znanych, które pochodzą z ich prywatnych albumów bądź zostały zrobione w sytuacjach prywatnych – na zakupach, czy też podczas urlopu.
W kontekście powyższego warto zwrócić uwagę na art. 81 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Mianowicie w myśl tego przepisu rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.
Czego możesz się domagać, jeśli ktoś upubliczni Twój wizerunek bez Twojej zgody?
Odpowiedź na to pytanie możesz znaleźć w Kodeksie cywilnym (art. 24 § 1-3). Otóż w razie naruszenia dóbr osobistych, czym jest upublicznienie wizerunku danej osoby bez jej zgody, można żądać:
- zaniechania działania, chyba że nie jest ono bezprawne;
- usunięcia skutków naruszenia, w szczególności złożenia oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie (przeprosin);
- zadośćuczynienia pieniężnego;
- zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny;
- odszkodowania.
W kontekście powyższego warto mieć świadomość, że do każdej sprawy trzeba podchodzić indywidualnie. Dopiero po analizie danego przypadku można podjąć decyzję dotyczącą tego, jakie żądania będą najodpowiedniejsze.
Rozpowszechnianie nagich zdjęć
Na koniec chciałbym zwrócić uwagę na kwestię, która budzi szczególne emocji. Mam tutaj na myśli udostępnianie nagich zdjęć. Otóż czyn ten stanowi przestępstwo. Został on ujęty w art. 191a § 1 Kodeksu karnego. W przepisie tym postanowiono, że kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, używając w tym celu wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody rozpowszechnia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
W kontekście powyższego należy pamiętać o jednej niezwykle istotnej kwestii. Mianowicie ściganie sprawcy następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Wiele osób publikuje swoje zdjęcia w mediach społecznościowych bądź bierze udział w różnego rodzaju wydarzeniach, na których wykonuje się fotografie. Warto pamiętać, że zgodnie z prawem udostępnienie czyjegoś wizerunku bez jego zgody stanowi naruszenie dóbr osobistych. Wyjątkiem jest sytuacja, w której wizerunek ten stanowi niewielki element większej kompozycji – wówczas zgoda nie jest konieczna.