Adopcja, zwana inaczej przysposobieniem, to instytucja prawna znana już w prawie rzymskim. Jest to niezwykle złożony temat, który wiąże się z długotrwałymi procedurami. W moim artykule postaram się nieco przybliżyć adopcję.
Czym jest adopcja?
Poprzez adopcję należy rozumieć trwałą formę sprawowania opieki nad dzieckiem, która ma wymiar zastępczy. Ustanawia się ją zatem wówczas, gdy biologiczni rodzice nie są w stanie z jakichś powodów sprawować pieczy. Co ważne, przysposobić można wyłącznie osobę niepełnoletnią.
W kontekście powyższego warto dodać, iż osoba adoptowana staje się w świetle prawa dzieckiem przysposabiającego. Jest to niezwykle istotna informacja z punktu widzenia np. przepisów dotyczących nabywania spadku.
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego adopcja może wywoływać różne skutki prawne. Z tego względu można wyróżnić kilka jej rodzajów.
Adopcja pełna
Adopcja pełna polega zerwania więzi, jakie łączą dziecko z jego biologicznymi rodzicami. Tym samym zostaje ono całkowicie włączone do rodziny adopcyjnej. Oznacza to, że rodzice biologiczni na stałe tracą władzę rodzicielską. Mogą ją odzyskać, jeżeli stosunek przysposobienia ulegnie rozwiązaniu. Co więcej, ustają również wszelkie prawa i obowiązki względem dziecka jego biologicznych krewnych. Zostają one zastąpione relacjami z krewnymi adoptujących.
Należy dodać, iż dziecko przysposobione uzyskuje nową tożsamość i jego pozycja prawna jest taka sama jak biologicznego dziecka przysposabiających. Oznacza to, że może ono dziedziczyć po osobach, które je adoptowały.
Adopcja niepełna
Przysposobienie niepełne polega na zachowaniu przez dziecko więzi prawnych z jego rodziną biologiczną. W praktyce oznacza to, że adoptujący stają się rodzicami dziecka, jednakże ich dzieci nie stają się rodzeństwem adoptowanego – pozostaje on dalej członkiem swojej rodziny biologicznej i nie dziedziczy po przysposabiającym. W przypadku adopcji niepełnej nie sporządza się nowego aktu urodzenia. Co więcej, stosunek ten może ulec rozwiązaniu na wniosek przysposabiającego, przysposobionego lub prokuratora. Istnieje także możliwość zmiany adopcji niepełnej w pełną.
Należy jednak zaznaczyć, że adopcję niepełną ustanawia się w Polsce niezwykle rzadko.
Adopcja całkowita
Adopcja całkowita jest rodzajem przysposobienia, który najmocniej wiąże dziecko z nową rodziną. Żeby można było nawiązać tego rodzaju stosunek, konieczna jest zgoda biologicznych rodziców. Można jej udzielić nie wcześniej niż po upływie 6 tygodni od momentu narodzin. Co ważne, w zgodzie tej nie wskazuje się nowych rodziców.
Należy podkreślić, że adopcja całkowita ma charakter nierozerwalny. Dziecko, wchodząc do rodziny adopcyjnej, zrywa wszystkie więzy i kontakty z rodziną biologiczną.
Co jeszcze warto wiedzieć?
Istnieją pewne ogólne zasady, które dotyczą każdego rodzaju przysposobienia. Przede wszystkim adoptować można jedynie osobę małoletnią, a przysposabiający musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Co więcej, pomiędzy nimi musi zachodzić odpowiednia różnica wieku.
Jeżeli dziecko, które ma być adoptowane, ukończyło 13. rok życia, wówczas konieczna jest jego zgoda na przysposobienie. W przypadku młodszych dzieci wysłuchuje je sąd opiekuńczy, jeśli są one w stanie pojąć, na czym polega adopcja.
Na koniec przejdźmy jeszcze do kilku kwestii proceduralnych. Otóż w sprawach dotyczących ustanowienia stosunku przysposobienia zawsze przeprowadza się rozprawę przed sądem opiekuńczym. W trakcie postępowania wzywany jest adoptujący oraz osoby, których zgada jest konieczna. Sąd orzeka w składzie trzyosobowym – jednego sędziego i dwóch ławników.
Adopcja znana jest od czasów starożytnych i w dalszym ciągu cieszy się sporym zainteresowaniem. Regulacje prawne dotyczące przysposobienia są bardzo precyzyjne. Z tego względu warto, aby osoby, które zastanawiają się nad adopcją dziecka, zapoznały się z tymi regulacjami.