Pokrewieństwo to niezwykle ważne zagadnienie, z którego wynikają poważne skutki prawne. Problem ten jest znacznie bardziej złożony, niż mogłoby się to wydawać na pierwszy rzut oka. Mając na uwadze ten fakt, postanowiłem, że kolejny artykuł na moim blogu będzie poświęcony właśnie pokrewieństwu.
Czym jest pokrewieństwo?
Pokrewieństwo zostało zdefiniowane w art. 617 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRiO). Otóż w przepisie tym postanowiono, iż krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej. Krewnymi w linii bocznej są osoby, które pochodzą od wspólnego przodka, a nie są krewnymi w linii prostej.
Stopnie pokrewieństwa
Z praktycznego punktu widzenia istotną kwestią jest obliczanie stopni pokrewieństwa. Otóż obowiązuje tutaj następująca zasada – ile urodzeń, tyle stopni. Oznacza to, że np. ojciec i córka są spokrewnieni w pierwszym stopniu pokrewieństwa, natomiast babcia i wnuczek w drugim.
Warto jednak zwrócić uwagę, że w przypadku pokrewieństwa w linii bocznej nie uwzględnia się urodzenia wspólnego przodka. Podobnie jest z urodzeniem osoby, której stopień pokrewieństwa zamierzamy ustalić w sytuacji pokrewieństwa w linii prostej.
Pokrewieństwo a możliwość zawarcia małżeństwa
Zgodnie z polskim prawem rodzinnym pokrewieństwo stanowi przeszkodę małżeńską, a więc okoliczność uniemożliwiającą zawarcie związku. W myśl art. 14 § 1 KRiO nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa krewni w linii prostej, rodzeństwo ani powinowaci w linii prostej. Jednakże z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowatymi.
W pozostałych przypadkach zawarcie małżeństwa pomiędzy krewnymi jest możliwe.
Wyłączenie sędziego
Bardzo ważną kwestią jest fakt, iż sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia (art. 48 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego – KPC). Rozwiązanie to ma stanowić ustawową gwarancję bezstronności prowadzonych postępowań.
Prawo do odmowy składania zeznań
Osoby, które są ze sobą spokrewnione, mają prawo do odmowy zeznań w charakterze świadka oraz prawo do odmowy odpowiedzi na zadane pytanie w postępowaniu sądowym. Co ważne, tego typu uprawnienia wynikają zarówno z Kodeksu postępowania cywilnego, jak i z Kodeksu postępowania karnego.
W kontekście powyższego warto dodać jedną rzecz. Mianowicie prawo, o którym mowa, nie wygasa wskutek ustania małżeństwa bądź stosunku przysposobienia pomiędzy danymi osobami.
Wykonywanie czynności przez notariusza
Zgodnie z prawem pokrewieństwo jest również przeszkodą uniemożliwiającą wykonywanie czynności notarialnych. Otóż notariusz nie może dokonywać czynności, które dotyczą krewnych lub powinowatych notariusza w linii prostej oraz rodzeństwo osoby, której wniosek dotyczy.
Pokrewieństwo a ubezwłasnowolnienie
Stosunek pokrewieństwa ma również wpływ na sprawę o ubezwłasnowolnienie. Mianowicie mając na uwadze stopnie pokrewieństwa, można wskazać osoby, które mogą wystąpić z wnioskiem w przedmiocie ubezwłasnowolnienia. Mogą to bowiem uczynić krewni w linii prostej oraz rodzeństwo osoby, której wniosek dotyczy.
Pokrewieństwo kojarzy się przede wszystkim z relacjami rodzinnymi. Niemniej jednak ma ono realne przełożenie na wiele kwestii związanych z prawem. Warto o tym wiedzieć, ponieważ niektóre zagadnienia, które pokrótce omówiłem, mogą okazać się przydatne.
One thought on “Pokrewieństwo w polskim prawie rodzinnym”