Rodzice zastępczy to ogromna szansa dla wielu dzieci, które straciły biologicznych rodziców. Warto jednak wiedzieć, że od dnia 1 stycznia 2012 r. kwestie pieczy zastępczej nad dziećmi, które nie mają możliwości przebywania z rodzicami biologicznymi, są regulowane przez ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Od kandydatów na rodziców zastępczych wymaga się spełnienia określonych wymagań formalnych, ale też posiadania odpowiednich predyspozycji i motywacji.
Rodzaje rodzin zastępczych
Jak już wspomniałem na wstępie, kwestia funkcjonowania rodzin zastępczych została uregulowana w ustawie. W akcie tym wyróżniono następujące rodzaje rodzin zastępczych:
- rodzina zastępcza spokrewniona – opiekę sprawują najbliżsi krewni dziecka, np. dziadkowie lub rodzeństwo;
- rodzina zastępcza niezawodowa – rolę tę mogą pełnić osoby niespokrewnione z dzieckiem, które jednak muszą spełniać określone wymogi;
- rodzina zastępcza zawodowa – to forma, w której opieka jest profesjonalna, w tym funkcja pogotowia rodzinnego lub specjalistyczna (np. dla dzieci wymagających specjalistycznej opieki);
- rodzinny dom dziecka – to rozwiązanie dla większej liczby wychowanków, gdzie może przebywać do 8 dzieci.
Widać zatem, że istnieje kilka możliwości dla dzieci, którymi nie mogą opiekować się rodzice biologiczni.
Rodzice zastępczy – kto może nimi zostać?
Aby móc pełnić funkcję rodziny zastępczej, kandydaci muszą spełniać konkretne wymagania, zarówno formalne, jak i osobiste. Muszą to być osoby, które:
- dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
- nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
- wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
- nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
- są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone:
- zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz. U. z 2022 r. poz. 2527);
- opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawioną przez psychologa, który posiada co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia oraz 2-letnie doświadczenie w poradnictwie rodzinnym;
- przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z tym że w przypadku cudzoziemców ich pobyt jest legalny;
- zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym:
- rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego;
- właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań;
- wypoczynku i organizacji czasu wolnego;
- nie figurują w bazie danych Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym.
Nic dziwnego, że ustawodawca przewidział aż tyle wymogów. Bycie rodzicem zastępczym wiąże się bowiem z dużą odpowiedzialnością i nie każdy się do tego nadaje.
Na jakie wsparcie mogą liczyć rodzice zastępczy?
Rodzice zastępczy mogą liczyć na wsparcie finansowe oraz pomoc specjalistyczną ze strony państwa. Na każde dziecko przysługuje bowiem miesięczne świadczenie w wysokości:
- 1002 zł – dla dziecka umieszczonego w rodzinie spokrewnionej;
- 1 517 zł – dla dziecka umieszczonego w rodzinie niezawodowej, zawodowej lub rodzinnym domu dziecka.
Ponadto w przypadku dziecka z orzeczeniem o niepełnosprawności wypłacany jest dodatek w kwocie 306 zł miesięcznie.
To jednak nie wszystko. Otóż na każde dziecko przysługuje dodatek wychowawczy w wysokości 800 zł miesięcznie, niezależnie od osiąganego dochodu. Wypłaca go Zakład Ubezpieczeń Społecznych do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.
Rodzice zastępczy pełnią niezwykle istotną funkcję w społeczeństwie. Podejmują się bowiem trudu wychowania dzieci, które z różnych powodów nie mogą liczyć na wsparcie rodziców biologicznych. Żeby jednak zostać rodzicem zastępczym, trzeba spełnić szereg wymogów przewidzianych w ustawie.