Czy uzależnienie od gier komputerowych lub Internetu może prowadzić do stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego? Choć temat może wydawać się zaskakujący, praktyka sądów biskupich pokazuje, że uzależnienia – także te związane z technologią – mogą mieć istotne znaczenie w sprawach dotyczących ważności małżeństwa.
Czym jest uzależnienie i jak wpływa na małżeństwo?
Uzależnienie to poważne zaburzenie psychiczne (często także fizyczne), które przejawia się przymusowym wykonywaniem określonych czynności – np. graniem w gry komputerowe – mimo negatywnych skutków. W kontekście prawa kanonicznego istotne jest to, że nałóg może prowadzić do utraty zdolności do budowania dojrzałej relacji i podejmowania obowiązków wynikających z sakramentu małżeństwa.
Osoba uzależniona może bowiem nie być w stanie realnie troszczyć się o współmałżonka, angażować się w życie rodzinne czy wychowywać dzieci. To właśnie takie skutki uzależnienia mogą mieć znaczenie przy ocenie ważności małżeństwa przez sąd kościelny.
Podstawa prawna
Zgodnie z kanonem 1095 Kodeksu Prawa Kanonicznego nieważna jest zgoda małżeńska wyrażona przez osobę:
- pozbawioną używania rozumu;
- mającą poważne zaburzenia rozeznania co do praw i obowiązków małżeńskich;
- psychicznie niezdolną do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich.
Uzależnienie od gier komputerowych lub Internetu może mieścić się w tej ostatniej kategorii. Zatem jeżeli z nałogu wynika poważna niezdolność do wypełniania obowiązków małżeńskich, może to stanowić przesłankę do wszczęcia postępowania o stwierdzenie nieważności małżeństwa.
Uzależnienie a obowiązki małżeńskie
W Kodeksie Prawa Kanonicznego wskazane zostały konkretne obowiązki małżonków. Należą do nich m.in.:
- wzajemna troska i wsparcie;
- wspólne wychowywanie dzieci;
- życie w jedności, wierności i zaufaniu.
Jeśli jedna z osób już w chwili ślubu była tak pochłonięta grami komputerowymi lub korzystaniem z Internetu, że nie była w stanie realnie zaangażować się w relację małżeńską, może to świadczyć o braku zdolności do podjęcia tych obowiązków. W każdym przypadku jednak oceny dokonuje sąd biskupi.
Kiedy uzależnienie może być podstawą do stwierdzenia nieważności?
Aby uzależnienie mogło zostać potraktowane jako przesłanka do stwierdzenia nieważności małżeństwa, musi być spełniony jeden kluczowy warunek – nałóg musiał istnieć już w momencie zawierania małżeństwa. Nie wystarczy, że problemy pojawiły się później. Istotne jest, aby wykazać, że osoba była uzależniona wcześniej, nawet jeśli ten fakt był ukrywany przed drugą stroną.
Jak wygląda procedura przed sądem kościelnym?
Postępowanie rozpoczyna się od złożenia skargi powodowej do trybunału kościelnego. Skarga powinna zawierać:
- krótki opis historii związku;
- wskazanie tytułu prawnego (np. niezdolność psychiczna do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich);
- dane świadków, którzy potwierdzą istnienie problemu w czasie zawierania małżeństwa, oraz wskazanie ewentualnych innych środków dowodowych.
W dalszej części postępowania przeprowadzane jest postępowanie dowodowe, podczas którego trybunał ocenia, czy uzależnienie rzeczywiście wpłynęło na ważność małżeństwa. W sprawie mogą być powołani biegli – np. psychologowie lub psychiatrzy – którzy ocenią, w jakim stanie psychicznym znajdowała się dana osoba w chwili ślubu.
Uzależnienie od gier komputerowych i Internetu może – w określonych okolicznościach – stanowić podstawę do stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego. Kluczowe jest jednak to, aby uzależnienie miało realny wpływ na zdolność do wypełniania obowiązków małżeńskich i istniało już w chwili zawarcia ślubu. Ostateczną decyzję zawsze podejmuje sąd biskupi.