Rodzinne paragrafy

Zawarcie małżeństwa to poważna decyzja, która powinna być dokładnie przemyślana. Czynność ta pociąga za sobą określone skutki prawne. W niniejszym artykule postaram się je pokrótce omówić.

Ustrój majątkowy

Zasadniczo zawarcie małżeństwa skutkuje powstaniem ustroju wspólności majątkowej. Mówiąc najprościej, wszystko to, co kupicie po ślubie za Wasze wspólne pieniądze, będzie wspólne.

Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, abyście zawarli małżeńską umowę majątkową (tzw. intercyzę). Wówczas będziecie mogli zdecydować się na jeden z następujących ustrojów majątkowych:

• rozszerzenie wspólności majątkowej;
• ograniczenie wspólności majątkowej;
• ustanowienie pełnej rozdzielności majątkowej;
• ustanowienie pełnej rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków.

Co ważne, intercyzę możecie zawrzeć nie tylko po zawarciu małżeństwa, ale i jeszcze przed ślubem. Musi ona jednak zostać sporządzona w formie aktu notarialnego, ponieważ inaczej będzie nieważna (art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – KRiO).

Dziedziczenie

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego (KC) istnieją dwa rodzaje dziedziczenia – ustawowe i testamentowe. Pierwszy z nich jest uznawany za „domyślny”, a zawarcie małżeństwa ma bezpośredni wpływ na jego kształt.

Mianowicie w razie śmierci spadkodawcy należący do niego majątek dziedziczy w pierwszej kolejności jego małżonek i dzieci. Każde z nich dziedziczy w częściach równych, z tym że część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 wartości spadku (art. 931 § 1 KC).

Jeżeli jednak nie macie dzieci, wówczas po śmierci jednego małżonka do spadku powołany zostanie drugi oraz rodzice zmarłego (art. 932 § 1 KC). Co ważne, w takim przypadku udział spadkowy małżonka wynosi 1/2 wartości spadku, a rodzicom przypada po 1/4 (art. 932 § 2 KC).

Nic nie stoi na przeszkodzie, abyście sporządzili testament. Musi on jednak odpowiadać wymogom prawnym przewidzianym dla danej jego formy. Ponadto musicie pamiętać o kwestii zachowku, którego często obowiązku zapłaty często nie da się uniknąć.

Dzieci

W przepisach uregulowano także kwestię pochodzenia dzieci, wprowadzając istotne domniemanie w tym zakresie. Otóż zgodnie z art. 62 § 1 KRiO,  jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.

Ponadto rodzice sprawują władzę rodzicielską nad swoimi dziećmi, chyba że zostanie ona ograniczona albo odebrana przez sąd. Składają się na nią prawa i obowiązki. W art. 96 § 1 KRiO określono ogólnie, że rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.

Rozstanie

Jeżeli z jakichś względów zdecydowalibyście się zakończyć Wasz związek, wówczas konieczne byłoby przeprowadzenie postępowania rozwodowego. Toczy się ono zawsze przed sądem, co wiąże się nie tylko z kosztami, ale i z czasem.

Warto podkreślić, że według polskiego prawa nie ma obowiązku pozostawania w separacji przed wniesieniem sprawy o rozwód. W rzeczywistości jednak często się zdarza, że małżonkowie pozostają w separacji faktycznej, a więc żyją przez pewien czas oddzielnie.

Orzeczenie rozwodu często wiąże się z koniecznością uregulowania takich kwestii jak alimenty, miejsce zamieszkania małoletnich dzieci, kontakty z dziećmi, czy też władza rodzicielska.

Podatki

Kolejną kwestią, na którą ma wpływ zawarcie małżeństwa, są podatki. Mianowicie pozostając w związku małżeńskim, możecie rozliczać się wspólnie z podatku dochodowego. Przekłada się to na wymierne oszczędności każdego roku.

Warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną rzecz. Otóż poprzez zawarcie małżeństwa Wasze rodziny zostają ze sobą spowinowacone. Co to oznacza w praktyce? Mianowicie w niektórych sytuacjach będziecie mogli uzyskać zwolnienie z podatku od spadków i darowizn, jeżeli dana osoba będzie należeć do określonej grupy podatkowej.

Zeznawanie przed sądem

Nie każdy wie, ale zawarcie małżeństwa przekłada się również na składanie zeznań przed sądem. Małżonek jest bowiem osobą najbliższą w świetle przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (art. 261 § 1 KPC) i Kodeksu postępowania karnego (art. 182 § 1 KPK). Możliwość ta może niekiedy okazać się bardzo przydatna.

Małżeństwo wyznaniowe

Jeżeli zdecydujecie się na zawarcie małżeństwa wyznaniowego ze skutkami cywilnymi, musicie pamiętać, że oprócz prawa polskiego podlega ono regulacjom prawa danego Kościoła albo związku wyznaniowego. W przypadku Kościoła katolickiego najważniejszym skutkiem jest nierozerwalność związku, a więc brak możliwości rozwodu. W tym kontekście należy mieć na uwadze możliwość uzyskania stwierdzenia nieważności małżeństwa w określonych przypadkach.

Zawarcie małżeństwa to zwykle radosna chwila, która pozostaje w pamięci na całe życie. Warto jednak przyjrzeć się tej kwestii w sposób pragmatyczny. Ślub pociąga bowiem za sobą określone przez prawo skutki, które warto poznać jeszcze zanim nastąpi zawarcie małżeństwa.