Na moim blogu kontynuuję omawianie problematyki władzy rodzicielskiej. Poprzednio pisałem o jej ograniczeniu. Dzisiaj natomiast skoncentrujemy się na pozbawieniu władzy rodzicielskiej. W jakich okolicznościach jest ono możliwe?
Na czym polega pozbawienie władzy rodzicielskiej?
Pomiędzy pozbawieniem władzy rodzicielskiej a jej ograniczeniem zachodzi istotna różnica. Mianowicie w drugim z tych przypadków rodzic zachowuje prawo i obowiązek wykonywania władzy rodzicielskiej w zakresie określonym przez sąd. Natomiast w razie pozbawienia władza rodzicielska nie przysługuje danej osobie.
Decyzja sądu nie ma jednak charakteru kary. U jej podstaw leży bowiem zadbanie o dobro dziecka, które w danej sytuacji jest zagrożone.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej odbywa się zawsze na drodze sądowej. W myśl art. 111 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRiO) istnieją trzy przesłanki uprawniające sąd do pozbawienia władzy rodzicielskiej. Mianowicie chodzi tutaj o:
- sytuację, w której władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody;
- przypadek, w którym rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej;
- okoliczność polegającą na tym, że rodzice w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka.
Sąd może również zdecydować o pozbawieniu władzy rodzicielskiej, gdy – mimo udzielonej wcześniej pomocy – dobro dziecka w dalszym ciągu jest zagrożone. Pomoc ta może polegać na zarządzeniu umieszczenia małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej albo powierzeniu tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie albo zarządzeniu umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej.
Warto podkreślić, że sąd może orzec pozbawienie władzy rodzicielskiej jednego albo obojga rodziców.
Postępowanie w sprawie pozbawienia władzy rodzicielskiej
Na wstępie pragnę wyjaśnić, że postępowanie we wskazanym powyżej przedmiocie można wszcząć jedynie wówczas, gdy dziecko nie osiągnęło jeszcze pełnoletności.
Sprawa ta może zostać zainicjowana na dwa sposoby. Otóż pierwszym z nich jest wniosek jednego z rodziców, natomiast drugim wszczęcie postępowania z urzędu, co może mieć miejsce, gdy uzyska wiedzę na temat konieczności orzeczenia w sprawie. Może o tym świadczyć np. rozpoczęta procedura Niebieskiej Karty, zawiadomienie z Policji bądź opinia Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów.
Argumenty za pozbawieniem władzy rodzicielskiej
We wcześniejszej części artykułu przytoczyłem normę kodeksową, w której określono przesłanki odebrania władzy rodzicielskiej. Teraz przyjrzymy się konkretnym sytuacjom.
W tym kontekście można wymienić np. wyjazd na długi czas rodzica za granicę, całkowity brak zainteresowania dzieckiem, przestępczy styl życia, uzależnienia, czy też poważne choroby psychiczne.
Składając wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej do sądu, należy zadbać o dowody. Mogą to być np. zaświadczenia ze szkoły lub przedszkola, zaświadczenia od lekarza, dokumentacja medyczna lub psychologiczna, a także maile, wiadomości SMS, nagrania, czy też zeznania świadków.
Jak napisać wniosek?
Wniosek dotyczący pozbawienia władzy rodzicielskiej należy złożyć na piśmie do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Co ważne, należy do niego dołączyć odpis aktu urodzenia dziecka.
Pismo to powinno zawierać następujące elementy:
- miejscowość i datę sporządzenia;
- imiona, nazwiska, adresy stron, a także numer PESEL wnioskodawcy;
- wskazanie sądu, do którego adresowany jest wniosek;
- oznaczenie rodzaju pisma;
- sprecyzowane żądanie;
- uzasadnienie stanowiska;
- własnoręczny podpis;
- wymienienie załączników.
Warto dodać, że wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej podlega opłacie sądowej. Wynosi ona 100 zł.
Alimenty i kontakty z dzieckiem
Podstawowym skutkiem pozbawienia władzy rodzicielskiej jest brak możliwości decydowania przez danego rodzica o sprawach dziecka. Chodzi tutaj np. o wybór szkoły, miejsca zamieszkania, czy też sposobu leczenia.
Pragnę jednak podkreślić z całą stanowczością, że pozbawienie władzy rodzicielskiej nie ma żadnego wpływu na obowiązek alimentacyjny oraz na prawo-obowiązek wykonywania kontaktów z dzieckiem. Zatem rodzic dalej zobowiązany jest do łożenia na utrzymanie dziecka i utrzymywania z nim więzi.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej nie jest karą dla rodzica. Jest ono koniecznością, która wynika z obowiązku zadbania o dobro dziecka. Jak to zwykle jednak bywa w tego typu sprawach, rodzicom towarzyszą bardzo silne emocje. Z tego względu warto skorzystać ze wsparcia adwokata lub radcy prawnego, który pomoże przejść przez całe postępowanie.