Rozdzielność majątkowa to temat, który od lat budzi emocje. Dla jednych jest wyrazem odpowiedzialności finansowej i rozsądku, dla innych symbolem braku zaufania. Bez względu na osobiste opinie, coraz więcej par decyduje się na zawarcie tzw. intercyzy. Pojawia się zatem pytanie, czy ustanowienie rozdzielności majątkowej wpływa na dziedziczenie po zmarłym małżonku? W dzisiejszym artykule postaram się odpowiedzieć na to pytanie w przystępny i konkretny sposób.
Czym właściwie jest intercyza?
Intercyza to potoczne określenie umowy majątkowej małżeńskiej. Jest ona zawierana między przyszłymi lub aktualnymi małżonkami w formie aktu notarialnego i służy do zmiany ustawowego ustroju majątkowego. Standardowo bowiem po ślubie między małżonkami powstaje wspólność majątkowa. Oznacza to, iż majątek nabywany w trakcie małżeństwa należy do obojga małżonków.
Intercyza pozwala ten ustrój zmienić poprzez:
- rozszerzenie wspólności majątkowej;
- ograniczenie wspólności majątkowej;
- ustanowienie rozdzielności majątkowej;
- rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.
Najbardziej znanym i zarazem najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest rozdzielność majątkowa, w której każdy z małżonków zachowuje swój majątek osobisty – zarówno ten sprzed ślubu, jak i nabyty w trakcie małżeństwa.
Rozdzielność majątkowa a dziedziczenie
Mówiąc najprościej, ustanowienie rozdzielności majątkowej nie wpływa na zasady dziedziczenia. W polskim prawie spadkowym kluczowe znaczenie ma bowiem stopień pokrewieństwa ze spadkodawcą, a nie sposób, w jaki małżonkowie zarządzali majątkiem za życia.
W praktyce oznacza to, że nawet jeśli małżonkowie mieli rozdzielność majątkową, to żyjący małżonek nadal dziedziczy po zmarłym współmałżonku na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym – o ile oczywiście nie został sporządzony testament stanowiący inaczej.
Chociaż rozdzielność majątkowa nie zmienia zasad dziedziczenia, wpływa na skład majątku, który będzie podlegał dziedziczeniu. W małżeństwach ze wspólnością majątkową połowa majątku wspólnego z mocy prawa przypada żyjącemu małżonkowi, a dopiero druga połowa wchodzi do spadku. Natomiast w przypadku rozdzielności majątkowej do spadku wchodzi całość majątku należącego tylko do zmarłego, bez uprzedniego wydzielania połowy. Inaczej mówiąc, przy rozdzielności każdy ma swój majątek, a po śmierci jednego z małżonków dziedziczy się tylko to, co formalnie do niego należało.
Pomimo że intercyza nie zmienia ogólnych zasad prawa spadkowego, to ma wpływ na zakres majątku, który zostanie odziedziczony. Wspólność majątkowa z reguły skutkuje dziedziczeniem połowy majątku małżeńskiego. Rozdzielność majątkowa – tylko tego, co należało wyłącznie do zmarłego. Dlatego tak ważne jest, aby planując kwestie majątkowe i spadkowe, z wyprzedzeniem analizować konsekwencje swoich decyzji.