Rodzinne paragrafy

Alienacja rodzicielska to – mówiąc najprościej – ograniczanie kontaktów jednego rodzica z dzieckiem przez drugiego. Jest to poważny problem, z którym najczęściej zmagają się ojcowie. Co można zrobić w sytuacji, gdy jeden rodzic ogranicza kontakty drugiemu? Postaram się odpowiedzieć na to pytanie poniżej.

Alienacja rodzicielska – pojęcie

Często jest tak, że po rozstaniu każde z rodziców posiada pełną władzę rodzicielską oraz nieograniczone kontakty z dzieckiem. Rozwiązanie to jest bardzo wygodne i dobrze się sprawdza, jeżeli pomiędzy rodzicami nie istnieje konflikt. Wówczas może pojawić się problem związany z nieprzestrzeganiem ustalonych wcześniej rozwiązań. Co więcej, niekiedy rodzice nie chcą przestrzegać nawet ustaleń zawartych w orzeczeniu sądowym.

Zdarza się, że konflikt pomiędzy rodzicami staje się niezwykle silny i w zasadzie nie da się go rozwiązać, ponieważ żadne z nich nie chce pójść na ustępstwa. Wówczas relacje z dzieckiem nierzadko stanowią przedmiot rozgrywki i uprzykrzania sobie życia. Rodzic, z którym mieszka ono na stałe, ogranicza, a nawet uniemożliwia kontakty drugiemu. Zjawisko to nosi właśnie nazwę alienacji rodzicielskiej.

W praktyce alienacja rodzicielska może przejawiać się na różne sposoby. Najczęściej są to na przykład takie zachowania jak:

• nastawianie dziecka przeciwko drugiemu rodzicowi;
• wymuszanie na dziecku określonego zachowania, np. wyrażaniu braku chęci wyjścia z drugim rodzicem;
• deprecjonowanie lub ośmieszanie drugiego rodzica w oczach dziecka;
• dawanie dziecku prezentów w zamian z brak kontaktu z drugim rodzicem;
• wpędzanie dziecka w poczucie winy za to, że spotkało się z drugim rodzicem.

Jak zatem widać, alienacja rodzicielska jest bardzo sprytną taktyką na uprzykrzanie życia drugiemu rodzicowi. Ciężko również się przed nią skutecznie bronić.

Skutki alienacji rodzicielskiej

Alienacja rodzicielska jest zjawiskiem, które pociąga za sobą poważne skutki. Dotyczą one przede wszystkim psychiki dziecka oraz zaburzeń więzi łączących je z rodzicem.

Jeżeli chodzi o dziecko, mogą pojawić się tutaj takie problemy jak chociażby zaburzenia odżywiania, zaburzenia natury lękowej, stany depresyjne, zachowania agresywne, czy też wycofanie społeczne, co przekłada się na trudności w nawiązywaniu relacji.

Natomiast w przypadku alienowanego rodzica, można mówić o niemożności nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej. W niektórych przypadkach może ono stanowić naruszenie dóbr osobistych w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Więcej na ten temat pisałem tutaj.

Alienacja rodzicielska a polskie prawo

Trzeba powiedzieć wprost, że polskie prawo nie zapewnia odpowiedniej ochrony osobom, które są ofiarami alienacji rodzicielskiej. Nie znaczy to jednak, że są one absolutnie bezbronne.

Co zatem możesz zrobić, jeżeli jesteś ofiarą alienacji rodzicielskiej? Otóż przede wszystkim możesz skorzystać z rozwiązania, o którym mowa w art. 598¹⁵ § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (KPC). Otóż w przepisie tym postanowiono, że jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.

To jednak nie wszystko, albowiem jeżeli do kontaktu nie doszło wskutek niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, obowiązków wynikających z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy przyzna od tej osoby uprawnionemu do kontaktu zwrot jego uzasadnionych wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem kontaktu, w tym kosztów, o których mowa w art. 582¹ § 2 pkt 1 (art. 598¹⁷ § 1 KPC).

Oprócz tego w Kodeksie karnym również można znaleźć przepis, który może znaleźć zastosowanie w skrajnych przypadkach stosowania alienacji rodzicielskiej. Mam tutaj na myśli art. 207 § 1 KK. Zgodnie z tym przepisem kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Jak widzisz, możesz próbować bronić swoich praw poprzez sądowe zagrożenie drugiemu rodzicowi nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej. Natomiast, jeśli alienacja przybiera skrajne formy, warto rozważyć podjęcie kroków zmierzających do ukarania osoby, która się jej dopuszcza.

Alienacja rodzicielska to coraz poważniejszy problem. Na szczęście rośnie tego świadomość. Można się więc spodziewać, że w przyszłości pojawią się nowe regulacje, których celem będzie zapobieganie temu zjawisku. Obecnie można korzystać wyłącznie z dostępnych rozwiązań prawnych.