Symulacja zgody małżeńskiej to sytuacja, w której jedno z małżonków wypowiada słowa przysięgi, ale wewnętrznie nie chce ślubu. Powody takiego działania mogą być różne. Co to oznacza w świetle prawa kanonicznego?
„Nie chcę ślubu kościelnego” – czyli czym jest symulacja zgody małżeńskiej?
Symulacja zgody małżeńskiej to świadome, pozytywne działanie jednej ze stron, które polega na udawaniu zgody na zawarcie małżeństwa. Osoba taka wypowiada słowa przysięgi i uczestniczy w ceremonii, jednakże wewnętrznie nie zamierza zawrzeć związku. Może to wynikać z bardzo różnych powodów – np. presji rodziny, chęci uniknięcia konfliktu, czy też z całkowitego braku wiary w sakrament małżeństwa.
Symulacja a Kodeks Prawa Kanonicznego
Kwestia symulacji zgody małżeńskiej została uregulowana w kan. 1101 § 2 Kodeksu Prawa Kanonicznego. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli jednak jedna ze stron lub obydwie pozytywnym aktem woli wykluczyłyby samo małżeństwo lub jakiś istotny element małżeństwa, albo jakiś istotny przymiot, zawierają je nieważnie. Należy przy tym pamiętać, iż domniemywa się, że wewnętrzna zgoda odpowiada słowom lub znakom użytym przy zawieraniu małżeństwa (kan. 1101 § 2).
W praktyce oznacza to, że nawet jeśli zewnętrznie wszystko wygląda poprawnie, brak wewnętrznej zgody może skutkować nieważnością małżeństwa.
Zgoda małżeńska jest bowiem podstawą małżeństwa. Musi być ona dobrowolna, świadoma i pełna. Symulacja zaś oznacza, że zgoda jest pozorna, tzn. wypowiedziana, ale nie rzeczywista. W praktyce rozróżniamy dwa typy symulacji – całkowitą i częściową.
Symulacja całkowita to sytuacja, w której jedna ze stron w ogóle nie chce zawrzeć małżeństwa. Uczestniczy w ceremonii wyłącznie z powodów zewnętrznych – dla pozoru, z przymusu, dla korzyści (np. obywatelstwa lub majątku).
Z kolei symulacja częściowa ma miejsce wówczas, gdy małżeństwo jest zawierane, ale jedna ze stron świadomie wyklucza istotny element związku – np. nierozerwalność, otwartość na dzieci, wierność.
Dowodzenie w sprawach o symulację zgody małżeńskiej
Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa wymaga uzyskania moralnej pewności sądu co do zaskarżonego związku. Konieczne są więc odpowiednie dowody, które wykażą, że dane małżeństwo zostało zawarte nieważnie. Mogą one obejmować:
- zeznania stron i świadków;
- dokumenty (np. korespondencja, dzienniki);
- opinie biegłych (np. psychologów);
- zachowania stron po ślubie (np. natychmiastowa separacja).
Kluczowe jest tutaj wykazanie, że symulacja była wynikiem świadomego działania – nie wystarczy bowiem ogólne niezadowolenie czy kryzys małżeński.
Zawarcie małżeństwa to bardzo poważna sprawa i należy podchodzić do niego w sposób właściwy. Oznacza to, że wewnętrzna wola powinna odpowiadać zewnętrznym znakom. W przeciwnym razie związek może być nieważny.