Istnieją sytuacje, w których ojcostwo bywa wątpliwe. Z tego względu do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRiO) wprowadzono domniemanie ojcostwa. Co warto wiedzieć o tej instytucji?
Domniemanie ojcostwa – informacje podstawowe
Zgodnie z art. 85 § 1 KRiO domniemywa się, że ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką dziecka nie dawniej niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka, albo ten, kto był dawcą komórki rozrodczej w przypadku dziecka urodzonego w wyniku dawstwa partnerskiego w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji. Jeżeli jednak dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji, nie domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Fakt ten nie stoi na przeszkodzie, aby mężczyzna uznał dziecko mimo przebywania w separacji.
Należy jednak wiedzieć, iż domniemanie to ma charakter wzruszalny. Oznacza to, że można je obalić, wykazując jedną z dwóch okoliczności:
- dany mężczyzna w ogóle nie współżył z matką dziecka;
- pomimo współżycia nie doszło do poczęcia dziecka.
Broniąc się przed zarzutami kobiety, mężczyzna może również podnieść, że w danym okresie współżyła ona również z innym mężczyzną i to on może być ojcem jej dziecka. Okoliczność tę trzeba jednak wykazać przed sądem.
Sądowe ustalenie ojcostwa
Z pozwem o ustalenie ojcostwa może wystąpić matka, domniemany ojciec lub dziecko, gdy osiągnie już pełnoletność. Istnieje również możliwość złożenia pozwu przez prokuratora. Co jednak ważne, mężczyzna może złożyć pozew w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko nie pochodzi od niego. Może to zrobić nie później niż w dniu osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
Strona powodowa wnosi już na początku postępowania o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z badania DNA. Tego typu badanie można również wykonać na własną rękę. Istotne jest jednak, aby zostało ono wykonane w laboratorium akredytowanym przez Polskie Centrum Akredytacji. Zazwyczaj na wynik badania nie czeka się długo. W praktyce jest to bowiem kilka dni.
Warto wiedzieć, że w toku postępowania o ustalenie ojcostwa można wykorzystać również inne dowody. Mogą to być przede wszystkim:
- dowód z grupowego badania krwi – pozwala ono porównać cechy krwi dziecka i jego domniemanego ojca;
- dowód z układu grupowego krwi – umożliwia ono wykazanie, jakie grupy krwi może mieć dziecko przy uwzględnieniu grup krwi matki i domniemanego ojca;
- dowód z polimorfizmu DNA – pozwala on uzyskać niemal pełne dane dotyczące pochodzenia dziecka;
- inne dowody przyrodnicze, np. dowód antropomorficzny, który polega na porównaniu budowy ciała.
Najlepszym dowodem jest dowód z badania DNA. Pozwala on bowiem potwierdzić albo wykluczyć ojcostwo danego mężczyzny niemal ze stuprocentową pewnością.
Domniemanie ojcostwa nie ma charakteru absolutnego. Może być ono bowiem wzruszone na drodze sądowej. Decydując się na ten krok, warto się dobrze przygotować, a w razie wątpliwości skorzystać z pomocy prawnika.