Jakiś czas temu pisałem na moim blogu o tym, czym jest władza rodzicielska. Dziś przyjrzymy się bardziej szczegółowemu zagadnieniu. Mam tutaj na myśli ograniczenie władzy rodzicielskiej. Co warto wiedzieć na ten temat?
Na czym polega ograniczenie władzy rodzicielskiej?
Ograniczenie władzy rodzicielskiej polega na pozbawieniu danego rodzica pełnej swobody związanej ze sprawowaniem opieki nad małoletnim dzieckiem. Zakres tego ograniczenia uzależniony jest od danej sytuacji.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest formą kary stosowanej wobec rodzica. Ma ono bowiem na celu zadbanie o dobro dziecka, które – z jakiegoś powodu – jest w danych okolicznościach zagrożone.
Kiedy możliwe jest ograniczenie władzy rodzicielskiej?
Istnieją dwa zasadnicze powody, z których władza rodzicielska może zostać ograniczona. Mianowicie chodzi tutaj o sytuacje niezawinione i zawinione.
Jeżeli chodzi o pierwszy z przypadków, które wskazałem powyżej, może to być na przykład poważna choroba rodzica, jego wyjazd za granicę na dłuższy czas, czy też pobyt rodzica w zakładzie karnym.
Sytuacje zawinione są natomiast efektem działań lub zaniechań ze strony rodzica. Może to zatem być np. nadużywanie alkoholu, uzależnienie od narkotyków bądź stosowanie przemocy.
W kontekście powyższego pragnę podkreślić, iż nie ma odrębnych powodów ograniczenia władzy rodzicielskiej dla ojca i dla matki. Oznacza to, że każdego rodzica obowiązują te same zasady w tym zakresie.
Sposoby ograniczenia władzy rodzicielskiej
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ograniczenie władzy rodzicielskiej może nastąpić na wniosek albo z urzędu. Bez względu na tryb sprawę zawsze rozpoznaje sąd, który wydaje postanowienie w przedmiotowym zakresie. Poniżej omówię obydwie sytuacje.
Ograniczenie na wniosek
Z wnioskiem o ograniczenie władzy rodzicielskiej może wystąpić każdy, kto ma wiedzę dotyczącą sytuacji rodzinnej danego dziecka. Oznacza to, że sprawę mogą zainicjować nie tylko rodzice, ale i osoby zupełnie obce, np. sąsiedzi.
Wniosek, o którym mowa, musi spełniać określone wymogi. Mianowicie pismo to powinno zawierać takie elementy jak miejscowość i data sporządzenia, oznaczenie sądu, do którego jest kierowane, wskazanie danych stron, oznaczenie rodzaju pisma, żądanie, uzasadnienie, własnoręczny podpis wnioskodawcy i wykazanie załączników.
Jeżeli wniosek zostanie przyjęty, sąd wyznaczy termin posiedzenia w celu jego rozpoznania. Następnie sąd przeprowadzi postępowanie dowodowe, aby sprawdzić, czy faktycznie dobro danego dziecka jest zagrożone. Dopiero po dokonaniu tej czynności zapadnie rozstrzygnięcie w sprawie.
Ograniczenie z urzędu
W tym przypadku postępowanie rozpoczyna się z inicjatywy organów państwa po tym, jak uzyskają one informację o zagrożeniu dobra dziecka. Chodzi tutaj np. o ośrodek pomocy społecznej.
Organy te zawiadamiają sąd rodzinny, który następnie wszczyna postępowanie. Może on zastosować jeden z licznych sposobów ograniczenia władzy rodzicielskiej. Warto wskazać tutaj np.:
- skierowanie rodziców na terapię;
- ustanowienie kuratora;
- wskazanie decyzji, których rodzice nie mogą podejmować samodzielnie;
- skierowanie dziecka do placówki opiekuńczej lub rodziny zastępczej;
- wysłanie dziecka do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi.
W każdym przypadku ostateczną decyzję podejmuje sąd rozpoznający sprawę.
Czy można przywrócić pełną władzę rodzicielską po jej wcześniejszym ograniczeniu?
Odpowiedź na powyższe pytanie jest jak najbardziej twierdząca. Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie ma bowiem charakteru stałego.
O przywróceniu władzy rodzicielskiej w pełnym zakresie zawsze decyduje sąd. Osoba, która jest tym zainteresowana, powinna złożyć wniosek, w którym wykaże, iż powody ograniczenia ustały i tym samym dobro dziecka nie jest już zagrożone.
Z tego względu składając wniosek o przywrócenie pełnej władzy rodzicielskiej, należy pamiętać o odpowiednich dowodach. Mogą to być np. zaświadczenie o pozostawaniu w stosunku pracy, czy też dokumentacja medyczna.
Po tym, jak sąd przyjmie wniosek do rozpoznania, wyznaczy termin posiedzenia. Następnie przeprowadzi on postępowanie dowodowe w celu wyjaśnienia okoliczności sprawy. Przede wszystkim sąd zweryfikuje, czy ustała przyczyna ograniczenia władzy rodzicielskiej. Jeżeli tak, podejmie decyzję o jej przywróceniu.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest karą dla rodzica, aczkolwiek może być ono w ten sposób odbierane. W niektórych przypadkach jest to jedyne wyjście, aby zapewnić dziecku bezpieczeństwo bądź zadbać należycie o jego sprawy. Warto pamiętać o możliwości pełnego przywrócenia władzy rodzicielskiej, gdy ustaną powody jej ograniczenia.